|
18 Mart 1915 tarihinde Müttefiklerin Çanakkale Boğazı'nı ele geçirmeye yönelik girişimlerinin sonuçsuz kaldığı / İngilizlerin Çimenlik, Hamidiye, Mecidiye, Dardanos ve Rumeli istihkâmlarına yönelik şiddetli ateşlerinin ciddi bir zarar vermediği / Bouvvet adlı Fransız gemisinin batırılıp mürettebatından bir kısmının kurtarıldığı / Müttefiklerce yapılan bombardımana rağmen Mecidiye, Rumeli ve Hamidiye istihkâmlarının susturulamadığı / Amerikan Associated Press ve Paper Daily News Muhabiri George Schrayz'ın Çanakkale'deki orduya gazeteci olarak gitmesine izin verildiği
Bâb-ı Âlî Hariciye Nezâreti
Matbûât-ı Umumiye Müdüriyeti
Çanakkale'den Schrayz imzasıyla Amerika Matbûâtı Dersaâdet Muhbiri Damon'a kesîde edilen 19 minhu Mart 1331 tarihli âtîdeki telgrafnâmeden zîri çizilen cümleler tayyedilmisdir: Bir Fransız saff-ı harb gemisi mağrûk, ismi malum olmayan bir İngiliz saff-ı harb gemisi hasara uğramısdır. Diğer üç Müttefik gemisi de hasara uğrayarak Kilidülbahir ve Çanakkale istihkâmları ateşinin menzili haricine çıkmaya mecbur olmuşlardır. Sâlifü'z-zikr istihkâmlar sükût etdirilememisdir. Derûnunda bulunan askerin zâyiâtı cüz’îdir. 18 Mart tarihinde Boğazları zorlamak hususunda Müttefiklerin ibrâz ettikleri gayret-i fevkalâdenin neticesi bundan ibarettir. Bu harekât takrîben yedi saat devam etmiş ve bu esnada tarafeynden müdhis bir top ateşi icrâ kılınmısdır. Türk istihkâmlarından icrâ edilen ateş pek şiddetli olmusdur. Müttefikler, kable'z-zevâl on bir buçukta görünerek ilk gülleyi Çanakkale'nin üstünde bulunan dağa atmışlardır. Müttefiklerin gemileri dördü Fransız ve beşi İngiliz sefinesinden mürekkebdir. Biraz sonra diğer beş İngiliz gemisi de Körfez'e dahil olmuşlar ve bu sûretle bombardıman hakikaten müdhis bir sekil almısdır. Muhabirîn Hey’eti infilâk eden mermilerin te’siriyle yanan şehrin haricinde bulunan tepenin yakınlarına da mermi düşmeye başlaması üzerine Çimenlik İstihkâmı’na iltica etmişlerdir. Bidâyetde İngiliz ve Fransız topçularının ateşi mükemmel idi. Muhabirîn hey’etinin müfârakatı esnasında Çanakkale Kulesi'nin kösesi üzerine bir mermi isabet etmiş ve büyük bir parçasını dışarıya düsürmüsdür.
Muhabirînin bir kısmı melce’lerinden çıkıp dolasdıkları sırada birçok hâneler arkaya atılan mermilerin te’siriyle yıkılmısdır. Yüz yarda uzakta patlayan mermilerin parçaları havayı dolduruyordu. Simdi ateş o kadar umumî idi ki her tarafta yerlerde patlıyor ve mamâfîh hiçbir hasarı mucibe olmuyordu. Nihayet saat bir buçukta İngilizler ateşlerini her iki sahilde Hamidiye, Çimenlik, Dardanos, Mecidiye ve Rumeli istihkâmlarına tevcîh ettiler. Patlayan mermilerden ve müdafaa eden Türk bataryalarının mukabelesinden hâsıl olan velvele o derece büyük idi ki muhbirler bir müddet hiçbir yere melce’bulmaya muvaffak olamadılar. Bunlar nihayette istihkâmlara karsı son sistem en büyük bir muharebe sahnesini temâsa edebilecek muvâfık bir nokta buldular. Lâkin bazı defalar duman o kadar kesâfet peydâ ediyordu ki ufku tamamıyla örterek Türk istihkâmlarını görülemeyecek derecede setr ediyordu. Bununla beraber dumanın dağıldığı zaman Türk istihkâmlarının hasara uğramamış bir halde olduğu görülüyordu. Türk istihkâm atının ateşi serî ve dakik idi. Müttefiklerin ateşi ise bazen uzun bazen kısa idi. Öyle ki Hamidiye ve Çimenlik istihkâmları arkasında bulunan Çanakkale'nin Rum Mahallesi ateş almış ve kısm-ı a‘zamı harab olmusdur. Bununla beraber Türk askeri itfaiye alayı teşkiliyle alevleri basdırmısdır. Bombardımanın en şiddetli zamanı üçü çeyrek geçe olmusdur.
Bu esnada Fransız gemilerinden Bouvet'nin ağır ağır yan tarafa yattığı muhabirîn hey’eti tarafından görülmüsdür. Bir dakika sonra Bouvvet Gemisi iskele tarafına yatmış ve aynı zamanda arka köprüsü su altında kaybolmusdur. Bouvvet iki dakika bu halde almısdır. Su taretlere kadar çıkıyordu. Nihayet tamamıyla dalgaların altında gözden nihân olmusdur. Sandallar muâvenetine sitâb etmişlerse de yanaşmaya korkmuşlardır. Maamafîh mürettebattan bazıları kurtarılmısdır. Birkaç dakika sonra muhabirîn hey’eti ismi malum olmayan bir İngiliz gemisinin güvertesine büyük bir Türk mermisinin isabet ettiğini görmüşlerdir. Duman dağıldıktan sonra baş direğin kırılmış olduğu görülmüsdür.
Zevâhire nazaran mermi makine dairesini de hasara uğratmısdır. Zira gemi açık denize gayet müskilâtla gidebilmisdir. Bu sırada muhabirîn hey’eti diğer bir geminin güvertesine müessir bir surette bir mermi isabet ettiğini müsâhede eylemisdir. Mezkûr gemi dahi Türk ateşi altında çekilmeye mecbur olmusdur. Lâkin en büyük facia öğleden sonra dördü kırk beş geçe baslamısdır.
Bir İngiliz gemisi hasara uğramış olduğundan Türk topu menzili altında karaya vurmaya mecbur olmusdur. Besi kırk beş geçe Müttefikîn Donanması Türk istihkâmâtını şiddetle dövmeye başlamış ise de gecenin takarrüb etmesi hasebiyle mevzû‘-ı bahs olan gemiyi arkalarında bırakarak çekilmişlerdir. Bu gemi bunu yazdığım sırada Türk mermileri tarafından parçalanmaktadır. Muhabirîn Hey’eti on dakika zarfında sekiz Türk mermisinin tamamıyla geminin güvertesine isabet ettiğini müsâhede etmisdir. Mezkûr gemi dahi son darbeyi vurmaya kemâl-i gayret ile çalışan Dardanos Kalesi'ne te’sirsiz bir surette ateş etmisdir. şimdiye kadar tahakkuk eden Türk zâyiâtı traversler enkazı altında kalmış bir top, iki sehid, on beş hafif mecrûhdan ibarettir. Hamidiye İstihkâmı ve sâir nukâtdan haberimiz yoktur. Lâkin anlaşıldığına göre hasarât ve zâyiât pek cüz’îdir. Müttefikler tarafından 1500 ila 2000 mermi atılmasına rağmen Mecidiye ve Hamidiye istihkâmlarının toplarından hiçbirisi iskât edilememisdir.
Bu gece Çanakkale el-ân yanıyor. Herkes yarın ne olacağına intizâr etmektedir. Maamafîh herkes büyük bir itimat beslemektedir. Çünkü donanmanın bugünkü adem-i muvaffakiyeti Türkleri müsterih etmisdir. Fransız ve İngiliz sefâin-i harbiyesi bugün Türk top menziline takarrüb etmişlerse de Türk topları şimdiye kadar ateş etmemişlerdir.
8 Mart sene 1331 / 21 Mart 1915
BOA, HR. MA, 1123/8
|
