Büyük Kemikli’ den geri dönüldüğünde Hill 10 Mezarlığını geçer geçmez sola sapan yolun başında iki tabela bizi karşılar; Azmak Cemetery ve Kireçtepe Jandarma Şehitliği. Yaklaşık 1.5 km sonra sağa ayrılan toprak yol Azmak Mezarlığına çıkar.
Çok kanlı muharebelerin geçtiği bu bölge yine Jandarma Taburu’ nun kahramanca direnmesi karşısında Müttefik kuvvetlerin ilerleyemediği bölgedir. Ayrıca İngilizlerin 163. Tümen 20. Norfolk Taburu’ nun kaybolduğu bölgede burasıdır.
Sir İan Hamilton, İngiliz Savaş Bakanı Lord Kitchener'e yolladığı telgrafta, olayı şöyle anlatıyor. Savaş sırasında, 163. Tümen her bakımdan üstün olduğu bir anda çok tuhaf bir şey oldu. Türklerin zayıflamakta olan güçlerine karşı ,Albay Sir H. Beauchamp, yürekli ve kendine güvenen bir subay olarak büyük bir çabayla hızla ilerledi ve savaşın en güzel bölümü böyle başladı.
Savaş daha kızışmış ve ortalık iyice karışmıştı. O sırada askerlerin çoğu yaralı ve susuzluktan perişan durumdaydılar. Bunlar karargâha ancak gece geri dönebildiler.
Ama Albay,16 Subayı ve 250 askeriyle önüne düşmanı katmış, hızla ilerlemeyi sürdürmekteydi... Daha sonra bunlardan hiçbir haber alınamadı. Ormanlık bölgeye saldırdıktan sonra gözden kayboldular ve sesleri de duyulmaz oldu. İçlerinden hiç biri geri dönmedi. 267 kişi hiçbir iz bırakmadan kaybolup gitmişti....
Günümüzde hala tartışılan bu kaybolan bölük ile ilgili geniş açıklamayı, sitemiz içerisinde bulabilirsiniz.
Bu ova Kasım 1915’ te yaşanan, her iki taraftan yüzlerce askerin donmasıyla sonuçlanan büyük fırtına ve don olayının yaşandığı bölge olması açısından da önemlidir.
Azmak mezarlığı’ nda Müttefik askerlerinden 1074 kişinin mezarı bulunmaktadır. Bunlardan 684’ dünün ismi belli değildir.
|