|
"Çanakkale Savası hakkında Aftonblatt gazetesinde tarafsız bir şekilde yayın yapan Mösyö Nielslago Lengquist'in muharebe madalyası ile ödüllendirilmesi"
Stockholm Sefâret-i Seniyyesi
Aded: 3347/129
Aftonblatt gazetesinin muhâbir-i mahsusu
Mösyö Lengquist'in beyânâtı ve mûmâileyhin taltifi hakkında
Sadrazam ve Hariciye Nâzırı
Fehâmetli Devletli Said Halim Pasa Hazretlerine
Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir
Stockholm'de müntesir Aftonblatt gazetesinin Çanakkale'ye i‘zâm eylediği muhâbir-i mahsusu Mösyö Nielslago Lengquist ahîren Stockholm'e avdet etmisdir. Mûmâileyh son zamanlarda Karpatlar Karargâhı'nda bulunmuş ve İtalya hududuna dahi giderek müsâhedât-ı vâkı‘asına istinâden İtalya'dan gelen muzafferiyet haberlerinin mahsul-i hayal birer kizb-i sarîhden ibaret olduğunu ahîren nesrolunan bir mektubuyla enzâr-ı âmmeye vaz‘ eylemis idi.
Dersaâdet'de ve Çanakkale'de bulunduğu müddetçe hakkında ibrâz olunan âsâr-ı mihmân-nevâzîden dolayı vesâtat-ı bendegânemle dahi te’kîden arz-ı tesekkürât eylemek üzere evvelki gün ziyâret-i âcizîye geldi ve esnayı musâhabede Çanakkale'de esir edilen bir Fransız neferinin -ricâ-yı vâkı‘ına binâen- hayatda bulunduğunu hasbe'l-insaniye buradaki Fransa Sefâreti'ne ihbâr eylediğinden Sefir Mösyö Tiyepo'nun kendisini bir gün akdem davet ile yazdığı makaleleriyle İtilâf-ı Murabba‘ Devletlerine pek çok zarar îrâs etdiğinden dolayı kendisini hasım telakkî eylediğini ifade etmesi üzerine mûmâileyh de gerek Çanakkale'de gerek Karpatlarda gördüğü ahvâl neticesinde Almanya, Avusturya ve Osmanlı Devletlerinin Fransa ve müttefikleri tarafından mağlub edilebilmesi ihtimali olmadığına kanâat-ı kâmile hâsıl eylediğini ve beyhûde insan telef etmekden ise sulh yoluna gidilmesi sâir birçok cihât ve nukât-ı nazardan sarf-ı nazar insaniyyet nokta-i nazarından muvâfık-ı maslahat olacağını cevaben söylemesi üzerine sefir-i müsârun-ileyhin hiddet ve siddetle ayağa kalkarak yüksek sesle;
"Fransa'nın Almanlarla hiçbir vakit sulh edemeyeceğini, Fransa'da bir hâne kalıncaya kadar harbe devam edileceğini ve fakat Osmanlı Hükûmeti'yle akd-i sulh mümkün olacağını ve Fransa'nın menâbi‘-i kuvvetinin bitmez tükenmez derecede olduğunu ve buna kanâat hâsıl eylemesi için behemahâl bir kere de Fransa'ya gitmesi icab edeceğini" beyân ettiğini nakleyledi.
Mösyö Lengquist cevaben "on bes gün sonra yine Avusturya karargâhına davetli ve Fransa'ya gidememekde ma‘zûr olduğunu ve kendisi ancak hakikat-perver bir bî-taraf sıfatıyla kanâat-ı vicdaniyesini beyândan baska bir sey yapmadığını" sefir-i müsârun-ileyhe ifade eylemisdir. Filhakika mûmâileyhin Çanakkale'den gönderip intisâr eden mektubları -ki Dersaâdet'de sansürce muâyene edildiği cihetiyle tasdî‘den ictinâben arzından sarf-ı nazar olunmusdu- cidden pek hayrhâhânedir. Karpatlar'dan son gönderdiği ve binâenaleyh bizim sansürce görülmemis olan mektubunun tercemesi ise 4 Ağustos 1915 tarih ve 3335/121 numaralı tahrîrâtı bendegânemle takdim-i hâk-i pây-ı sâmîleri kılınmıs idi. ifadesine ve makalelerinde dahi zikreylediğine göre mûmâileyh bir-iki müsâdemede ilk saff-ı harbde bulunmus ve mecrûhîne yaralarını ates altında sarmak sûretiyle, muâvenet-i insaniyet-kârânede bulunmus olmakla bir kıt‘a muharebe madalyasıyla taltifini bilhassa rica etmekdedir. Mûmâileyhin Balkan Muharebesi'nde Dersaâdet'den gönderdiği hayrhâhâne mektubları burada nesrolunmus olduğu gibi el-yevm lisan ve kalemiyle vâki‘ olan hidemâtı misillü ileride dahi hidemât-ı meskûrede bulunabileceği me’mûl olan bu sâhib-i kalemin taltifi her vechile maslahat ve menâfi‘-i Hükûmet-i Seniyye'ye muvafık olacağından mes’ûlünün is‘âfına müsaade-i sâmiye-i cenâb-ı Nezâret-penâhîlerinin sezâvâr ve sâyân buyurulması istirhamına mücâseret kılındı. Ol bâbda
emr u fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.
Fî 9 Ağustos sene 1915
Stockholm Sefiri
Mustafa Şekib
Bâb-ı Âlî
Hariciye Nezâreti
Umûr-ı Siyasiye Müdüriyet-i Umumiyesi
Mühimme Kalemi
Baskumandanlık Vekâleti'ne ve Dahiliye Nezâreti'ne
Stockholm'de müntesir Aftonblatt gazetesinin Çanakkale dârü'l-harbinei‘zâm eylediği Mösyö Nielslago Lengquist nâmındaki muhâbir-i mahsusunun Efrencî Mayıs'ın 29'u tarihiyle Macaristan'dan gönderip mezkûr gazetenin 21 Haziran tarihli nüshasında intisar etmis olan tahrîrât-ı hak-gûyâne ve hayrhâhânesinin tercemesi ile sefâret-i müsârun-ileyhâdan 9 Ağustos sene 1915 tarihiyle vârid olan ve mûmâileyh muhâbirin bazı beyânâtını muhtevî bulunan tahrîrâtın sûreti malûmât olmak üzere leffen tesyâr kılındı. Bunların birer sûreti de ...Nezâreti'ne de gönderildi. Tahrîrât-ı mezkûrenin muhâbiri mûmâileyhin taltifine müte‘allik son fıkrası nazar-ı dikkate alınmısdır, efendim.
9 Ağustos 1331 / 22 Ağustos 1915
BOA, HR. SYS, 2111/3
|
